เรื่องของแรงงานสัมพันธ์ที่ดี นอกเหนือที่นายจ้างจะต้องยอมรับเสรีภาพในการเข้าสมาคม การต่อรองของแรงงานแล้ว อีกประเด็นที่สำคัญทั้งฝ่ายเจ้าของกิจการและคนงานก็คือ การยอมรับการมีส่วนร่วมของคนงานในการบริหารจัดการในการทำงาน

กรณีศึกษา: คนงานมีส่วนร่วมสร้างความสำเร็จของบริษัท Trimo Trebnje

          ก่อนที่สโลเวเนียจะได้รับเอกราชในปี ค.ศ. 1991 บริษัท Trimo Trebnje เป็นผู้ผลิตชิ้นส่วนและอุปกรณ์โลหะกันสนิมที่มีตลาดสำคัญคือยูโกสลาเวียและประเทศในโลกที่สามบางประเทศ หลังจากยูโกสลาเวียล่มสลาย สภาพการเมืองวุ่นวาย บริษัท Trimo สูญเสียส่วนแบ่งตลาดยูโกสลาฟไปเกือบหมด ต้องหันไปหาตลาดใหม่ในยุโรปตะวันตก ซึ่งการเข้าสู่ตลาดยุโรปตะวันตกนั้นจำเป็นจะต้องมีผลิตภัณฑ์ที่มีคุณภาพสูง ซึ่งหากจะทำได้นั้นจะต้องเปลี่ยนปรัชญาแนวคิดพื้นฐานของบริษัทเสียก่อน

        ปัจจุบันบริษัท Trimo ได้กลายเป็นบริษัทแนวหน้าของยุโรป ผลิตภัณฑ์ของบริษัทวางจำหน่ายใน 13 ประเทศ ซึ่งส่วนใหญ่เป็นประเทศสมาชิกสหภาพยุโรป โดยบริษัท Trimo ถือว่าประสบความสำเร็จสูงมาก

ตารางแสดงผลประกอบการบริษัท Trimo ในด้านรายได้ของพนักงาน (ข้อมูลการเงินเป็น 1,000 tolars ราคาในปี 1994)

หมายเหตุ: อัตราแลกเปลี่ยนเฉลี่ยปี 1994 1 euro = 152 tolars มูลค่าเพิ่ม = รายได้ – ต้นทุนวัสดุ – ต้นทุนบริการ – ค่าเสื่อม +(-) มูลค่าสินค้าคงคลัง

เป้าหมายและหลักบริหารของบริษัทTrimo

           เมื่อประสบวิกฤตในตอนต้นทศวรรษที่ 1990 สิ่งแรกที่บริษัททำคือการเปลี่ยนตัวผู้บริหารระดับสูง ทันทีที่ Tatjana Fink เข้ารับตำแหน่งผู้จัดการทั่วไปในทีมบริหารชุดใหม่ เธอได้กำหนดเป้าหมายและวิสัยทัศน์ของบริษัทใหม่ว่า “จะต้องเป็นผู้นำการผลิตอาคารสำเร็จรูปในยุโรปภายในปี 2010” และสิ่งที่บริษัทให้ความสำคัญอันดับแรกก็คือความพึงพอใจของลูกค้าโดยได้กำหนดคำขวัญของบริษัทใหม่ว่า “ลูกค้าที่พอใจจะนำกำไรมาให้”

            ทั้งนี้บริษัททราบดีว่าหากจะให้ลูกค้าพอใจนั้น บริษัทต้องเป็นผู้นำในด้านต้นทุนและคุณภาพ กล่าวคือต้องผลิตสินค้าคุณภาพสูงในราคาที่เหมาะสม ซึ่งฝ่ายบริหารทราบดีว่าจะทำได้ก็ต้องอาศัยพนักงานทุกคนช่วยกันคิดสร้างสรรค์ปรับปรุงผลิตภัณฑ์ของบริษัท พร้อมกับปรับปรุงเทคโนโลยีเพื่อลดต้นทุนและประสิทธิภาพ โดยสิ่งที่บริษัทเน้นก็คือการทำให้พนักงานเป็นแหล่งพลังความคิด พนักงานทุกคนมีส่วนร่วมในความสำเร็จของบริษัท

           “พนักงานคือทรัพยากรที่สำคัญที่สุด เทคโนโลยีจะหาซื้อที่ไหนก็ได้ เงินทุนก็หาไม่ยาก” Fink กล่าว

          บริษัทได้ชี้แจงหลักการบริหารของบริษัทให้พนักงานทุกคนทราบโดยวิธีต่างๆ เช่น ฝึกอบรม ให้ข่าวสารและให้พนักงานมีส่วนร่วม การฝึกอบรมนอกจากจะใช้การฝึกอบรมทั่วไปหรือระหว่างทำงานแล้ว ยังจัดอย่างสม่ำเสมอและครอบคลุมทั้งบริษัท ผู้แทนสหภาพแรงงานคนหนึ่งอธิบายว่า พนักงานทุกคนต้องเข้าใจก่อนว่าทำไมต้องมีการเปลี่ยนแปลงสภาพการทำงาน และทำไมต้องเป็นพนักงานด้วย ถ้าไม่เข้าใจพนักงานก็จะคิดว่าเป็นการบังคับและอาจจะมีการต่อต้าน

            นอกจากมีการสื่อสารและฝึกอบรมที่ดีแล้ว ฝ่ายบริหารยังทำตัวให้เป็นตัวอย่าง เพื่อให้พนักงานเข้าใจว่าพนักงานต้องเปลี่ยนวิธีทำงานเพื่อความอยู่รอดของบริษัทและเพื่อให้ตนมีงานทำต่อไป ซึ่งเมื่อเข้าใจเช่นนี้แล้วพนักงานเองกลับเป็นผู้ขอให้มีการอบรมเพิ่ม อย่างในปี 1998 พนักงานถึง 96% ต้องการที่จะเข้าอบรม

           ฝ่ายบริหารเชื่อว่าความสำเร็จที่เกิดขึ้นนี้เป็นเพราะว่ามีข่าวสารข้อมูลที่เปิดเผยกันทั่วองค์กร มีการทำงานเป็นทีมซึ่งมีการแลกเปลี่ยนความเห็นกันตลอดเวลา นอกจากจะมีทีมถาวรแล้ว บริษัทยังตั้งทีมเฉพาะกิจโดยสมาชิกของทีมคัดเลือกจากฝ่ายต่างๆ เครื่องมือสื่อสารนี้บริษัทเรียกว่า “Trimo Dialogue” ซึ่งเครื่องมือนี้เริ่มขึ้นเมื่อครั้งหนึ่งที่พนักงานกับหัวหน้างานปรึกษาหารือเกี่ยวกับผลการทำงาน จากนั้นไม่นานบริษัทก็ประกาศเป็นนโยบายอนุญาตให้พนักงานสามารถนัดหมายกันพูดคุยเรื่องที่เกี่ยวกับงานของบริษัทได้

            นอกจากนี้ยังมีโครงการหลักสองโครงการที่พนักงานมีส่วนร่วมคือ กระบวนการปรับปรุงอย่างต่อเนื่อง (process of continuous improvement : PCI) และกระบวนการดูแลทรัพย์สินอย่างต่อเนื่อง (process of continuous care for property: PCCP)

กระบวนการปรับปรุงอย่างต่อเนื่อง (process of continuous improvement: PCI)

           โครงการ PCI เริ่มในปี 1995 เกิดขึ้นเนื่องจากฝ่ายบริหารต้องการส่งเสริมให้พนักงานมีส่วนร่วมอย่างจริงจังในการพัฒนาคุณภาพและประสิทธิภาพ โดยโครงการ PCI อาจเป็นโครงการขนาดเล็กหรือใหญ่ก็ได้ พนักงานทุกคนสามารถเสนอแนะวิธีการปรับปรุงการบริหารงานของบริษัทผ่านหัวหน้างานหรือตัวแทนพนักงานได้

           โดยวิธีการของ PCI มีขั้นตอนชัดเจน ทุกข้อเสนอจะต้องมีการลงลายมือชื่อเป็นหลักฐานและนำเข้าประชุมโดยฝ่ายบริหารของบริษัท ข้อเสนอใดที่ได้รับความเห็นชอบจะถูกนำไปพัฒนาเป็นโครงการเต็มรูปแบบโดยมีเป้าหมาย มีแผนงานและกำหนดระยะเวลาชัดเจน เจ้าของความคิดนี้อาจเสนอชื่อทีมงานเองได้ โดยทั่วไปทีมจะประกอบไปด้วยสมาชิก 4-8 คน จากต่างแผนก ต่างตำแหน่งงาน ฝ่ายบริหารจะแต่งตั้งคณะกรรมการประเมินผล และปลายปีโครงการไหนได้คะแนนสูงสุดก็จะมีรางวัลให้ แต่ทั้งนี้การให้รางวัลก็ถือเป็นเพียงสัญลักษณ์ เนื่องจากวัฒนธรรมการทำงานของคนในบริษัท Trimo นั้น พนักงานทุกคนมีหน้าที่ทำงานโดยใช้ความคิดสร้างสรรค์อยู่แล้ว

            ในปี 1999 โครงการ PCI นี้ทำให้บริษัทประหยัดเงินไปถึง 45 ล้าน tolars (ประมาณ 300,000 euro)

ตารางแสดงจำนวนโครงการ PCI และผู้เข้าร่วมโครงการระหว่างปี 1996 – 1999

กระบวนการดูแลทรัพย์สินอย่างต่อเนื่อง (process of continuous care for property: PCCP)

            บริษัทได้มอบหมายให้พนักงานหนึ่งคนดูแลทรัพย์สินของบริษัท เช่น สำนักงาน อุปกรณ์ สินค้า เป็นต้น พนักงานที่ได้รับมอบหมายต้องตรวจสอบความเรียบร้อยของทรัพย์สินที่ตนดูแลอยู่เสมอและต้องทำรายงานเสนอบริษัทเป็นระยะๆ ผลงานของพนักงานจะได้รับการตรวจสอบทุกเดือนและเสนอให้ผู้บริหารระดับสูงทราบ การมอบอำนาจให้พนักงานดูแลทรัพย์สินของบริษัทถือเป็นการให้พนักงานมีส่วนร่วม การให้อำนาจในรูปแบบหนึ่งโดยมีวัตถุประสงค์เพิ่มคุณภาพผลิตภัณฑ์และส่งเสริมให้พนักงานอุทิศตนให้องค์กร

บทเรียนจากบริษัท Trimo

การที่บริษัท Trimo ทำได้ในขณะที่อีกหลายบริษัทประสบความล้มเหลวนั้นเกิดจากปัจจัยหลายประการ คือ

1.      บริษัทเน้นเรื่องพนักงานเป็นส่วนหนึ่งของความสำเร็จ ฝ่ายบริหารของ Trimo เชื่อว่าบริษัทที่จะแข่งในตลาดโลกได้นั้นต้องอาศัยพนักงานที่มีความสามารถและตั้งใจทำงาน หากบริษัทต้องการผลิตสินค้าคุณภาพสูงในราคาที่เหมาะสมนั้น บริษัทต้องมีพนักงานที่มุ่งมั่น มีความคิดสร้างสรรค์ สามารถตอบสนองความต้องการตลาดที่เปลี่ยนแปลง

2.      เป็นต้นแบบที่ดี ฝ่ายบริหารมีส่วนร่วมและเป็นต้นแบบที่ดีในการสร้างความเปลี่ยนแปลง

3.      กำหนดวิสัยทัศน์ชัดเจนตั้งแต่ต้น ตั้งแต่วันแรกที่บริษัทตัดสินใจปรับโครงสร้างของบริษัท บริษัทมีเป้าหมายชัดเจนว่าต้องทำอะไรบ้าง ฝ่ายบริหารให้การอบรมข้อมูลข่าวสารและให้พนักงานและให้พนักงานเข้ามามีส่วนร่วม ทำให้พนักงานเชื่อว่าการเปลี่ยนแปลงเป็นสิ่งจำเป็น

4.      เห็นผลทันควัน ฝ่ายบริหารจัดการแจ้งพนักงานทุกคนทราบอย่างสม่ำเสมอว่าบริษัทก้าวหน้าไปมากน้อยเพียงไร โดยผ่านการฝึกอบรม แจ้งข่าวข่าวสาร และให้พนักงานมีส่วนร่วม

ที่มา:

Corporate success through people: making international labour standards work for you โดย Nikolai Rogovsky และ Emily Sims

จัดเรียงและนำเสนอโดย Biz in Thai Team